Sinds kort biedt het Centre for Human Drug Research (CHDR) in Leiden een stage van 12 maanden aan voor het aandachtsgebied in de opleiding tot psychiater. Gabriël Jacobs, psychiater en klinisch farmacoloog in het LUMC en CHDR, tevens coördinator van de stage, vertelt.
Waarom deze stage?
De Nederlandse psychiater (in opleiding) heeft een groot aantal kwalitatief goede behandelrichtlijnen tot zijn/haar beschikking. Deze richtlijnen zijn gebaseerd op relatief grote studies en meta-analyses die de effectiviteit van psychofarmaca onderzochten in betrekkelijk homogene groepen patiënten. Dit is ook nuttig als je gemiddeld genomen wilt weten welk geneesmiddel op groepsniveau effectief is bij een bepaalde patiëntenpopulatie.
Richtlijnen
Volgens de richtlijnendatabase van de Federatie Medisch specialisten is “een richtlijn geen doel, maar een middel om aan te geven welke handelingen in welke volgorde en onder welke omstandigheden verricht moeten worden opdat de juiste zorg zo goed mogelijk wordt geleverd.” Een richtlijn is dus in zekere zin meer gefocust is op het juiste proces bij de gemiddelde patiënt dan de inhoud. Daardoor nemen individuele factoren die de effectiviteit van een geneesmiddelen kunnen beïnvloeden geen prominente plaats in richtlijnen in.
Denk bijvoorbeeld aan de patiënt met een verminderde klaring van het geneesmiddel door nier- of leverfunctiestoornissen: de huidige behandelrichtlijnen bieden onvoldoende handvatten om te komen tot een keuze voor een aangepaste dosering of een alternatief middel bij een dergelijke patiënt. Zulke overwegingen horen tot de klinische farmacologie, een vakgebied dat zich bezighoudt met de wisselwerking tussen geneesmiddelen en het menselijk lichaam.
Kookboekgeneeskunde
Richtlijnen zijn dus nuttig voor uniformiteit in de behandeling van patiënten maar zijn te weinig specifiek voor gepersonaliseerde behandeling, waardoor een soort “kookboekgeneeskunde” kan ontstaan. Ik vind het dan ook een gemiste kans dat er tijdens de opleiding tot psychiater relatief weinig aandacht wordt besteed aan de klinische farmacologie van psychofarmaca. Ook wordt de geneesmiddelontwikkeling in de psychiatrie onderbelicht, terwijl er in de laatste 20 jaar geen effectievere geneesmiddelen op de markt zijn verschenen ondanks exponentieel stijgende kosten. Zowel de klinische farmacologie en de redenen voor stagnerende geneesmiddelontwikkeling komen tijdens geneesmiddelonderzoek bij uitstek aan bod.
Wat is het CHDR eigenlijk?
Het CHDR is een onafhankelijke stichting die klinisch geneesmiddelonderzoek uitvoert en daarbij samenwerkt met de afdeling psychiatrie van het LUMC en de Universiteit Leiden. Doordat het CHDR betrokken is bij vroege fase geneesmiddelontwikkeling is het voor een AIOS mogelijk om tijdens een stage in het aandachtsgebied volwassenenpsychiatrie zich te verdiepen in de de klinische farmacologie van psychofarmaca, onderzoeksmethodologie en de actuele Nederlandse (en Europese) regelgeving voor geneesmiddelonderzoek.
Psychofarmaca
Psychofarmaca zijn een belangrijk onderdeel van de behandelmogelijkheden van de psychiater. Ik ben ervan overtuigd dat gedegen kennis van de klinische farmacologie van psychofarmaca de psychiater extra toerust om de landelijke richtlijnen juist te interpreteren en effectief toe te passen bij individuele patiënten. Daarnaast is blootstelling aan geneesmiddelonderzoek noodzakelijk voor psychiaters om met nieuwe ideeën bij te kunnen dragen aan de ontwikkeling van nieuwe medicamenteuze behandelingen.
Klinkt interessant. Waar vind ik meer informatie?
Heel goed! Je kunt mij mailen op gjacobs@chdr.nl. Zie ook de opleidingsetalage.
Gabriël Jacobs is psychiater en klinisch farmacoloog. Hij is werkzaam als onderzoeksdirecteur bij het Centre for Human Drug Research in Leiden en stafpsychiater op de polikliniek van de afdeling psychiatrie van het LUMC.
