-Door Diederik de Rooy, psychiater LUMC-
Het onderwijsblok Vraagstukken Psychisch Functioneren voor tweedejaars geneeskundestudenten in Leiden is in volle gang. In een serie blogs legt psychiater en blokcoördinator Diederik de Rooy onderwerpen uit het blok verder uit.
Een film als ‘in het hoofd van mijn zusje’ maakt niet voor niets veel los. Suïcidaliteit is een onderwerp dat met vrijwel iedereen iets doet. Soms leidt het tot gevoelens van medelijden, dan weer tot gevoelens van onbegrip, en soms kan het mensen zelfs boos maken. Niet zelden treden die gevoelens ook nog tegelijkertijd op.
Hoe kan je er het beste mee omgaan? Als arts, maar ook wanneer je er in je persoonlijk leven mee te maken krijgt? Laten we allereerst een belangrijk misverstand uit de wereld helpen: vragen naar zelfmoordgedachten brengt mensen niet op ideeën. Dus als je je zorgen over iemand maakt, kun je veilig naar zelfmoordgedachten vragen. Mensen ervaren het vooral als een blijk van interesse en oprechte betrokkenheid. Kijk ook eens op www.113.nl. Daar staan concrete tips.
Probeer ook altijd iemand uit de omgeving te betrekken, bijvoorbeeld iemands ouders of partner. Eventueel kan je samen met iemand naar de huisarts gaan, om te bespreken of een verwijzing naar een psycholoog of psychiater misschien kan helpen.
Als arts
Hoe kun je als arts het beste omgaan met suïcidaliteit? Het belangrijkste is dat je oprecht en daadwerkelijk contact met iemand maakt. Wees vooral niet veroordelend, en vraag er op een open manier naar. Dus liever niet: ‘Je denkt toch niet aan zelfmoord hè?’ (weinig mensen zullen dan nog ruimte voelen om ‘ja’ te zeggen), maar ‘Denk je er wel eens over om een einde aan je leven te maken?’
Vervolgens probeer je zo concreet mogelijk in kaart te brengen of iemand weleens een suïcidepoging heeft gedaan, en zo ja, op welke manier. Ook onderzoek je of iemand nu zelfmoordplannen heeft, en zo ja, hoe concreet die zijn (heeft iemand bijvoorbeeld al een concrete methode in zijn hoofd, en heeft iemand al voorzorgsmaatregelen zoals een afscheidsbrief schrijven of een testament laten opstellen, getroffen)? In het algemeen geldt dat hoe concreter de plannen zijn, hoe groter het risico is, en hoe sneller actie vereist is. Zeker als zelfmoord de enige optie voor iemand is, en hij of zij geen ruimte meer ziet voor alternatieven, is het belangrijk om snel te handelen.
Het is vrijwel altijd zinvol om familieleden te betrekken. Het uiteindelijke beleid bepaal je enerzijds afhankelijk van hoe het contact met de patiënt is, anderzijds op grond van epidemiologische risicofactoren (zoals eerdere pogingen, mate van voorbereiding, geslacht, relatiestatus, werk, eventuele life-events). We hebben op deze website een filmpje waarin het bespreken van suïcidaliteit concreet wordt uitgelegd. https://deleidsepsychiater.nl/deleidsepsychiater.nl/2017/07/26/dokter-ik-wil-dood/
Tenslotte, mocht je zelf kampen met gedachten aan zelfmoord, je hoeft die last niet alleen te dragen. Je kan altijd terecht bij je huisarts, die samen met jou kan kijken of een verwijzing naar een psycholoog of psychiater zinvol is. Mocht je een gesprek met de huisarts toch een stap te ver vinden, kijk dan in elk geval eens op www.113.nl.
