-Door Linda Tonies, aios psychiatrie LUMC-
‘Dokter, kom je even kijken? De patiënt is wat benauwd’. Bij binnenkomst tref ik een cyanotische man, gaspend met een saturatie van 71%. Ik hoor mezelf om zuurstof en het SIT team vragen, maar ver weg hoor ik mijn brein ABCDE roepen, maar ik ben een soort van verstijfd. Op de afdeling is het inmiddels chaos, benodigde spullen zijn er niet. De patiënt begint te braken. Eén verpleegkundige staat me nog goed op mijn netvlies: ‘volgens mij moeten we beginnen met reanimeren’.
Minuten voelen als uren, hoewel machteloosheid de situatie niet volledig beschrijft, is dat wel het gevoel dat er bij me overbleef. Hoewel ik net startende ANIOS psychiatrie was toentertijd, was dit een gevoel waarvan ik dacht ‘dit nooit meer’. De tijd verstrijkt, ik start met de opleiding tot psychiater en stiekem doen dit soort spannende somatische situaties zich, in mindere mate, vaker voor. Een myocarditis bij clozapinegebruik, een glucose van 40 bij een verwaarloosde patiënt, delier bij blaasretentie, auto-intoxicaties, strangulatiepogingen, sepsis bij een patiënt met anorexia nervosa en een psychotische patiënt die achteraf een anti-NMDA encefalitis bleek te hebben, slechts een kleine greep uit somatische situaties die ikzelf gezien heb, maar ook iedereen in meer of mindere mate zal herkennen.
Helaas zijn er genoeg artsen en ook genoeg psychiaters die voor het somatische gedeelte van de behandeling, afhankelijk zijn van co-assistenten of hopen dat de problemen binnen kantoortijden wel weer op te lossen zijn. Hoewel ik niet de illusie had dat een somatische wandelende encyclopedie zou worden, besloot ik dat dit anders moest om op termijn goede supervisie te kunnen geven als psychiater na het afronden van mijn opleiding.
In de meeste opleidingen wordt zo nu en dan somatisch onderwijs aangeboden, maar is dat meer gericht op theoretische achtergronden, dan dat het echt praktisch ingericht is. De meest gestelde vraag in de zoektocht tot meer somatische kennis was: ‘Had je niet beter een ander specialisme kunnen kiezen dan psychiater?’. Wanneer je het woord ‘somatisch’ zoekt in HOOP 2.0 of ‘de Psychiater‘, worden er opvallend veel hits gevonden en blijkt dit een belangrijke competentie in de opleiding tot psychiater. Het is dan ook een mogelijkheid om maximaal 6 maanden een somatische stage te doen in het kader van de opleiding tot psychiater. Dit is een mogelijkheid waar maar weinig AIOS weet van hebben, maar wellicht ook snel parkeren, omdat het voor velen ver buiten de comfort zone is. Het is mogelijk om via de opleidingsetalage te zoeken naar een somatische stage, maar het is ook een optie om een somatische stage te lopen bij iedere instelling die AIOS opleidt.
Zelf koos ik voor een somatische stage interne geneeskunde van 6 maanden in een perifeer ziekenhuis in plaats van een academisch ziekenhuis, omdat de complexiteit van de academie minder goed aansloot op mijn leerdoelen. Er werd vooraf besloten tot 3 maanden consulten en 3 maanden SEH, waarbij ik ook afdelingszaken tussendoor gedaan heb, geen diensten. Een andere invulling van deze stage was ook mogelijk geweest als ik dat gewild had. De meeste opleidingen werken inmiddels met het portfolio Reconcept, waardoor het overzetten van portfolio ook geen enkel probleem was. Wat voor de start van de stage goed is om met de somatisch opleider te bespreken, is de eisen vanuit de eigen opleiding. Psychotherapie, leertherapie, mentoraat en vaste onderwijsmomenten zijn enkele voorbeelden van opleidingseisen waarvan de somatisch opleider niet zonder meer op de hoogte is. Samen met beide opleiders zijn er duidelijke afspraken gemaakt over hoe deze eisen ingevuld moesten worden.
Na een uitgebreide introductie met degelijke ABCDE training starte de eerste dag met een radiologie bespreking. Ik heb toen ook zeker gedacht: ‘hoe sloot dit ook alweer aan op mijn opleiding tot psychiater?’, maar dat verdween snel. Ik ben een stuk vaardiger geworden in de basis-somatiek, maar ook de acute zorg en heb vele aandoeningen gezien die overlap hebben met de psychiatrie. Gesprekstechnisch heb ik ook veel kunnen leren van de internisten wat betreft slecht-nieuws gesprekken en de manier waarop de dood bespreekbaar wordt gemaakt.
Waar ik in eerste instantie vooroordelen ten opzichte van een AIOS Psychiatrie in de somatiek had verwacht, bleek niets minder waar. Ik werd door de interne geneeskunde, maar ook door andere specialismen warm ontvangen. ‘ Wil je ook niet eens bij ons kijken?’ Ik voelde respect voor mijn poging om wat meer somatische kennis te verkrijgen, maar werd ook uitgenodigd om mijn psychiatrische kennis te delen. De somatische kennis die ik geleerd heb is ontzettend waardevol, maar wat ik met name heb geleerd, is dat wanneer je een handreiking doet naar een ander, er een mooi samenwerkingsverband kan ontstaan.
Na deze stage kan ik vol trots zeggen dat ik een psychiater ga worden met een voorliefde voor somatiek. Niet omdat ik een verkeerd specialisme gekozen heb, maar omdat somatiek en psyche niet los van elkaar gezien kunnen worden. Mijn zoektocht naar meer somatische kennis, naast de opleiding tot psychiater, zal daarmee dus ook niet stoppen. Wordt vervolgd…
