-Door Michael Harkhoe, anios LUMC Curium, Tim Offringa, aios LUMC en Laura Nooteboom, senior onderzoeker LUMC Curium-
Sociale media, zoals Facebook, Instagram en TikTok kunnen voor mensen met eetstoornissen een grote impact hebben op hun ziekte. In dit onderzoek is er door onderzoekers van het LUMC Curium (subafdeling Kinder- en Jeugdpsychiatrie van het LUMC) samen met jongeren, die ernstige anorexia nervosa hebben (doorgemaakt) gekeken naar wat de gevaarlijke en positieve aspecten van sociale media kunnen zijn. Anorexia nervosa is een eetstoornis waarbij de persoon gewicht verliest door minder calorieën in te nemen of binnen te houden dan die nodig heeft, waarbij het lichaamsbeeld vertekend (zien zichzelf dikker dan ze zijn) en er een sterke angst is om aan te komen.
Onderzoek
De onderzoekers hebben uitgebreid gesproken met elf jongeren en jongvolwassenen die een zeer ernstige vorm van anorexia nervosa hebben ervaren. Zo ernstig dat zij in het verleden onder dwang behandeld zijn geweest voor hun eetstoornis. Gedurende gesprekken die vaak drie uur duurde, werd het ontstaan, beloop en ook het proces van herstel van de eetstoornis besproken. In de uitgebreide verhalen viel het de onderzoekers op dat sociale media vaak een belangrijke rol hadden bij het ontstaan, de verergering en het herstel van de eetstoornis.
Hierbij viel op dat in het vroege ontstaan van de anorexia nervosa, de jongeren vertelden dat ze vaak klem zaten in ingewikkelde situaties, bijvoorbeeld door de scheiding van ouders, gepest worden, of zelfs door mishandeling of misbruik. Zij konden dan vaak een vorm van veiligheid vinden bij lotgenoten via sociale media, waar zij zich erkend en begrepen konden voelen.
Rol sociale media
Helaas zijn de algoritmen van sociale media, en de cultuur binnen de online eetstoornis fora vaak niet bevorderend voor gezond gedrag. De jongeren omschreven dat de ‘community’ die ze eerst een gevoel van veiligheid en erkenning bood, uiteindelijk ook destructief kon worden. Online wordt door heel veel jongeren met een eetstoornis gezocht naar erkenning, wat uitloopt in een competitie om de meest ernstige eetstoornis te hebben. Zo zijn er veel groepen en veel verschillende accounts waar deze competitie wordt aangewakkerd, en tips & tricks worden uitgewisseld om nog zieker te worden en behandeling te kunnen omzeilen.
Positieve kant
Gelukkig zijn er ook positieve aspecten. Niet alleen kan de online community een bron zijn voor veiligheid en erkenning door lotgenoten, maar er zijn gelukkig ook accounts en groepen (bv proud2bme en 99gram) waar oprecht een positieve sfeer heerst en mensen worden aangemoedigd om te kunnen herstellen van hun eetstoornis. In de gesprekken geven jongeren aan dat deze online community een zeer belangrijke bijdrage kunnen leveren aan herstel, maar dat het ook nodig is dat de jongere zelf motivatie heeft om deze bronnen op te zoeken. En dat is soms moeilijk, door de veelheid aan negativiteit en de kracht van de algoritmen in sociale media.
Belang goede voorlichting
Uit de verhalen van de deelnemers blijkt gelukkig dat goede algemene voorlichting over de risico’s van sociale media wellicht beschermend kunnen zijn. De deelnemers waarschuwden dat het soms averechts kan werken door iemand van sociale media af te sluiten, omdat daar toch ook veel houvast en identiteit aan kan worden verleend. Daarom suggereren de resultaten van dit onderzoek dat ervaringsdeskundigen die een eetstoornis hebben doorgemaakt een waardevolle rol kunnen hebben bij voorlichting van patiënten en ouders. In het bijzonder zouden zij patiënten kunnen helpen met het vinden van de positieve bronnen en groepen, zodat zij baat kunnen hebben van sociale media.
Heb je naar aanleiding van dit bericht nog vragen, neem dan contact op met de redactie.
