Wat ELAN-data kunnen onthullen over zorgzoekgedrag vóór suïcide
-Door Abe van der Slot, arts-onderzoeker LUMC-
Elke dag overlijden er gemiddeld 5 mensen door suïcide in Nederland, waardoor suïcide één van de grootste volksgezondheidproblemen blijft. Een plotseling verlies van een mens, vaak zonder waarschuwing – of zonder dat iemand die waarschuwing zag. Vaak blijft de omgeving achter met vragen als “Heeft iemand iets gezien?” of “Was er hulp?” Wat we inmiddels wél weten, is dat veel mensen in de periode vóór hun dood nog contact hebben met de huisarts. Maar in hoeveel gevallen en hoe vaak gebeurt dat? En wat speelde er tijdens die contacten?
Wat gaan we onderzoeken?
Binnen het ELAN-project – het Extramuraal LUMC Academisch Netwerk – proberen we hier meer zicht op te krijgen. ELAN is een privacyveilige onderzoeksinfrastructuur waarin gegevens over zorggebruik van ruim 800.000 inwoners uit de regio Den Haag en Leiden worden gekoppeld. Denk aan huisartsdata, Praktijk Ondersteuner Huisarts (POH)-contacten, ziekenhuisopnames en GGZ-zorg. Binnen de huisartsendata kijken we naar type contact – bijvoorbeeld een consult, telefoontje of e-mail. We onderzoeken verder waar die contacten over gingen middels ICPC codes die de huisarts per consult indient voor declaratie: van suïcidaliteit en somberheid tot slaapproblemen, vermoeidheid of zelfs vage klachten als onverklaarde pijn op de borst. Dankzij een unieke geanonimiseerde datakoppeling tussen ELAN en CBS persoonsdata door een onafhankelijke partij kunnen we het zorgpad vóór suïcide bij ruim 800 personen in kaart brengen op een manier die tot nu toe niet mogelijk was. Het inzien van de data is alleen mogelijk in een beveiligde CBS omgeving en resultaten uit de omgeving halen voor publicatie verloopt via een strikt proces waarbij onder andere herleidbaarheid van de data wordt uitgesloten.
Deze studie laat dus niet alleen zien of mensen hulp zochten, maar ook hoe – en wie misschien tussen wal en schip viel. Het geeft ons de kans om te onderzoeken welke groepen mogelijk onzichtbaar blijven binnen de reguliere risicotaxatie. Bijvoorbeeld mannen van middelbare leeftijd, een groep met hoge suïcidecijfers maar lage hulpvraag. Of jongeren, die vaak pas laat of helemaal niet in beeld komen met psychische klachten.
Waarom doet dit ertoe?
De huisarts is vaak het eerste – en soms het enige – medische aanspreekpunt. Met dit onderzoek hopen we beter te begrijpen wanneer en waarom suïciderisico soms onopgemerkt blijft, zodat we in de toekomst gerichter kunnen signaleren en handelen. Daarnaast willen we beter begrijpen of en hoe de huisarts een extra rol kan spelen in vroegtijdige preventie.
Zodra de resultaten bekend zijn, delen we deze via DeLeidsePsychiater.nl. Stay tuned!
Contactgegevens: a.j.c.van_der_slot@lumc.nl
