-Door Diederik de Rooy, psychiater LUMC-
Het onderwijsblok Vraagstukken Psychisch Functioneren voor tweedejaars geneeskundestudenten in Leiden is in volle gang. In een serie blogs legt psychiater en blokcoördinator Diederik de Rooy onderwerpen uit het blok verder uit.
Blokthema’s en comorbiditeit
We hebben ervoor gekozen om de stof van het blok te verdelen in 7 overzichtelijke thema’s. In de praktijk is het soms natuurlijk wat ingewikkelder. Soms zijn de symptomen niet zo helder als in de casuïstiek die in het blok wordt gepresenteerd, en hebben psychiaters onderling discussie welke diagnose van toepassing is. Heeft de patiënt een depressie met daarbij angstklachten, een angststoornis met daarbij stemmingsklachten, of zowel een depressie als een angststoornis? Tussen de symptomen van veel stoornissen bestaat overlap, en bovendien komen vaak meerdere aandoeningen tegelijkertijd voor. Dit laatste noem je comorbiditeit. Bij kinderen komen ADHD en autisme vaak samen voor. Patiënten met schizofrenie, zie je met regelmaat ook een depressie ontwikkelen. Verder zien we dat angststoornissen en depressies zeer vaak samen voorkomen. Het gelijktijdig voorkomen van een angststoornis en een depressie is een goede reden om (naast eventuele psychotherapie) een SSRI te starten. SSRI’s zijn namelijk zowel bij de meeste angststoornissen als bij de meeste depressies effectief. Antipsychotica worden niet alleen voorgeschreven aan patiënten die psychotisch zijn, maar bijvoorbeeld ook als (additionele) behandeling bij patiënten met zeer ernstige dwangstoornissen, of patiënten met autisme en ernstige gedragsproblemen.
Psychotherapie
Datzelfde geldt voor veel vormen van psychotherapie. Bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie is werkzaam bij angststoornissen, depressieve stoornissen, maar ook bij schizofrenie. Wel is het zo dat de manier waarop de psychotherapie wordt uitgevoerd, per stoornis verschillend is. Zo ligt de focus bij een CGT behandeling van angstklachten doorgaans op het oefenen met situaties die men beangstigend vindt, terwijl bij CGT voor depressie de focus meer ligt op het verbeteren van de dagstructuur en het versterken van het zelfbeeld. Bij de CGT behandeling van psychotische stoornissen leren mensen dat niet alle zintuigelijke prikkels die zij ervaren echt zijn, en dat ze mogelijk te snel conclusies trekken op basis van de informatie die ze hebben (waardoor wanen kunnen ontstaan). Veel angststoornissen en depressieve stoornissen zijn goed te behandelen met allen psychotherapie, terwijl het bij psychotische stoornissen vrijwel altijd additioneel naast de medicamenteuze behandeling wort gegeven.
Uiteraard zullen we jullie op het tentamen niet gek maken met casuïstiek die heel onduidelijk is. Het is echter wél zinvol om te weten dat (én welke!) aandoeningen vaak comorbide voorkomen.
