-Door Martijn van Noorden, psychiater en opleider in het LUMC-
Per 1 juli 2020 treedt het nieuwe landelijke opleidingsplan ‘De Psychiater’ in werking voor de aios psychiatrie. Dit plan verschilt op een flink aantal punten van het huidige opleidingsplan HOOP2.0. Ondanks de Corona-perikelen zijn we in het LUMC druk bezig met de voorbereidingen van de implementatie. In een nieuwe serie blogs schetsen we kort de belangrijkste veranderingen en hoe we deze gaan implementeren in ons opleidingsconsortium. In het derde deel van deze serie gaan we dieper in op de samenhang tussen EPA’s, leerlijnen en competenties.
Psychiaters van de toekomst
Het nieuwe opleidingsplan heeft als doel om psychiaters van de toekomst op te leiden. De maatschappij en de gezondheidszorg veranderen snel. Van toekomstige psychiaters wordt veel verwacht: “De toegenomen omvang en complexiteit van de zorgvraag vraagt om een breed opgeleide professional, die in staat is een consultatieve functie te vervullen en naar gelang de situatie de eigen rol in het netwerk kan versterken of reduceren.”
Competenties…
Het oude opleidingsplan ging nog uit van competentiegericht opleiden: de aios werd opgeleid volgens de zeven CANMEDS competenties: medisch handelen, communicatie, samenwerken, kennis en wetenschap, maatschappelijk handelen, organisatie en professionaliteit. Gedurende de opleiding werkte je aan de ontwikkeling van deze competenties. Tijdens elke stage en voortgangsgesprek werd gedefinieerd waar je als aios stond en aan welke competenties je wilde werken in de voorliggende periode. Naarmate je de verschillende competenties ontwikkelde veranderde de supervisie van meer sturend en coachend naar meer op afstand.
…versus EPA’s…
In ‘De Psychiater’ is het competentiegericht opleiden niet losgelaten. De CANMEDS-competenties zijn immers belangrijke competenties van de medisch specialist; eigenschappen die de medisch specialist zelf heeft ontwikkeld. Het ontwikkelen van competenties zegt echter weinig over de bekwaamheid in het uitvoeren van specifieke activiteiten die horen bij het vakgebied. Daarom gaat het nieuwe opleidingsplan nu uit van EPA’s: Entrustable Professional Activities of kernactiviteiten van de psychiatrie. Een EPA beschrijft de kennis, vaardigheden en attitudes die je nodig hebt om een activiteit uit te kunnen voeren, in combinatie met de CANMEDS-competenties die in de betreffende situatie relevant zijn. Voor de psychiatrie zijn tien EPA’s geformuleerd. Je vindt ze in de tabel hieronder. Aan het eind van de opleiding moet de aios deze beroepsactiviteiten zelfstandig kunnen uitvoeren. De opleider moet erop kunnen vertrouwen dat je bekwaam bent om een bepaalde activiteit te kunnen uitvoeren. Hoe zelfstandiger je een activiteit kunt uitvoeren, hoe minder supervisie nodig is.
Er zijn vijf bekwaamheidsniveaus: de aios: 1. observeert; 2. voert uit onder directe supervisie; 3. voert uit onder indirecte supervisie; 4. voert de activiteit geheel zelfstandig uit; 5. geeft zelf supervisie. Vanaf bekwaamheidsniveau 4 kun je de activiteit zelf uitvoeren, zonder supervisie. Daarbij hoort ook dat je zelf kunt inschatten wanneer je wel supervisie nodig hebt.
Voor elke EPA is geformuleerd wat je als aios moet kunnen en hoe je je bekwaamheid moet kunnen onderbouwen om je opleider te vragen om een bekwaamverklaring voor de betreffende EPA. De onderbouwing bestaat bijvoorbeeld uit meerdere Korte Praktijk Evaluaties (KPE’s) op niveau 4 van meerdere supervisoren, Case-Based Discussions (CBD’s) en 360 graden feedback. Je vraagt een bekwaamverklaring aan bij de opleider, die deze zal bespreken in een OOG-bespreking (Oordeel OpleidingsGroep). In het LUMC vindt deze ongeveer vier keer per jaar plaats. Per EPA wordt het bekwaamheidsniveau steeds weergegeven op het dashboard in het portfolio. Als je voor een bepaalde EPA niveau 4 behaald hebt kun je deze activiteit dus zelfstandig uitvoeren.
… en Leerlijnen
Tijdens het werken in verschillende werkcontexten (GGZ en ziekenhuis) en verschillende levensfasecontexten (kinder- en jeugd, volwassenen, ouderen) zal je gedurende de opleiding je competenties ontwikkelen en aan de bekwaamheidsniveaus van de EPA’s werken. Dit doe je gedurende de gehele opleiding in drie leerlijnen of dimensies, die een centrale plaats innemen in het handelen van de psychiater: Medisch expert, Sociaal maatschappelijk betrokken en Professionaliteit. In ‘De Psychiater’ is geformuleerd uit welke onderdelen de leerlijnen bestaan, en welke EPA’s relevant zijn bij de verschillende onderdelen van de leerlijnen. In de tabellen hieronder zie je de verschillende onderdelen uit de leerlijnen, en daarbij de relevante EPA’s.
Samenhang en conclusie
Het nieuwe opleidingsplan ‘De Psychiater’ is conceptueel een stuk ingewikkelder geworden door het toevoegen van EPA’s en leerlijnen aan de CANMEDS-competenties. Deze competenties vormen nog steeds de basis van de opleiding tot psychiater, maar zijn nu onderdeel geworden van kernactiviteiten van het vak (EPA’s) waarin je je moet bekwamen. Al deze onderdelen kom je tegen door te werken en te leren in verschillende werkcontexten en levensfasecontexten, waarbij je drie dimensies of leerlijnen kunt onderscheiden. Elke leerlijn bestaat uit een aantal onderwerpen die terugkomen in EPA’s. Je zou een driedimensionale matrix kunnen maken waarbij deze onderdelen in elkaar haken. Dat laten we voor nu maar even zitten. In ieder geval is de verwachting dat de samenhang duidelijk zal worden in het nieuwe portfolio (Reconcept) dat momenteel ontwikkeld wordt.
Heb je naar aanleiding van dit blog nog vragen, of suggesties voor een nieuwe blog, of ben je geïnteresseerd in een keuzestage in het LUMC (binnen oude of nieuwe opleidingsplan), neem dan contact op met de redactie.
