-Door Nienke de Bles, psycholoog en onderzoeker in het LUMC-
Boosheid is één van onze basisemoties. Het is een emotie die we makkelijk kunnen herkennen, die we kunnen voelen, die we uiten en die we soms moeten incasseren van een ander. Boos zijn en het herkennen van boosheid bij een ander is vaak functioneel. Het zorgt er bijvoorbeeld voor dat we onszelf kunnen beschermen in bedreigende situaties. Maar wat nu als je je heel vaak boos voelt en je je heel vaak boos uit naar een ander? Je kunt je voorstellen dat dit de relaties die jij met anderen hebt, zoals met je partner, met familie en met vrienden, beschadigt. Uit eerder onderzoek is gebleken dat mensen met psychische klachten vaker boos zijn dan controlegroepen van mensen zonder psychische klachten. Bovendien lijkt boosheid bij deze mensen geassocieerd te zijn met therapie-ontrouw, gezondheidsrisico’s en het plegen van een impulsieve suïcide. Daarnaast kan boosheid ook tot uiting komen in de vorm van agressie, wat maakt dat het ook een belangrijk thema is voor de maatschappij. Desalniettemin blijft boosheid een symptoom wat, zeker in vergelijking met andere gevoelens, weinig is onderzocht en waar weinig aandacht aan wordt besteed.
Boosheid bij depressie en angst
In dit onderzoek, dat is ingediend voor publicatie, hebben wij gekeken naar het vóórkomen van boosheid als karaktertrek én boosheid in de vorm van woedeaanvallen. Ook hebben we gekeken welke variabelen geassocieerd zijn met boosheid. Kortom, komt boosheid meer voor bij mannen of vrouwen, is er een associatie met leeftijd, en komt het meer voor bij bepaalde stoornissen? We hebben dit onderzocht bij mensen met een depressie (N = 141), angststoornis (N = 263) of comorbide (tegelijk voorkomende) depressie en angststoornis (N = 155), mensen die hersteld zijn van de depressie en/of angststoornis (N = 1,262) en gezonde controles (N = 470).
NESDA
Voor het onderzoek werd gebruik gemaakt van de data van NESDA. NESDA is een longitudinale (langlopende) cohort-studie met als doel meer inzicht verkrijgen in het beloop en de consequenties van depressieve- en angststoornissen (zie ook deze artikelen op deleidsepsychiater). Voor dit onderzoek is alleen gebruik gemaakt van de vierde ‘wave’ van NESDA, omdat op dat meetmoment de boosheid-vragenlijsten zijn afgenomen. Dit betekende voor ons dat we 2291 participanten konden meenemen in onze analyses.
Wij vonden dat boosheid veel voorkomt bij mensen met een depressie of angststoornis, met name bij degenen die een comorbide diagnose hebben. Als karaktertrek komt boosheid bij meer dan 40% van de 155 mensen met een comorbide stoornis voor, terwijl dit bij de 470 gezonde controles slechts 5% is. Woedeaanvallen komen bij mensen met een comorbide diagnose voor bij 22.1%. Woedeaanvallen bij gezonde controles komen bij 1.3% voor. Diagnoses die het sterkst geassocieerd zijn met boosheid zijn depressie, sociale angststoornis, paniekstoornis en gegeneraliseerde angststoornis. Boosheid als karaktertrek was zelfs met alle diagnoses geassocieerd. Boosheid als karaktertrek was daarnaast geassocieerd met man zijn, een lager opleidingsniveau en alcoholafhankelijkheid. Het hebben van woedeaanvallen was geassocieerd met het hebben van een jongere leeftijd.
En nu?
Gezien het hoge voorkomen van boosheid bij mensen met een depressie of een angststoornis, in combinatie met mogelijke schadelijke gevolgen voor de persoon zelf, de omgeving en de samenleving, is het belangrijk om meer aandacht aan boosheid te besteden in de behandeling. In het kader van onderzoek is het belangrijk dat er in de toekomst wordt gekeken naar causale relaties tussen boosheid en psychiatrische stoornissen. Is boosheid een symptoom van de psychiatrische stoornis, of zijn boze mensen meer kwetsbaar voor het krijgen van een psychiatrische stoornis?
Heb je vragen over dit onderzoek neem dan contact op met de redactie. Het volledige artikel is hier te vinden.
