-Door Martijn van Noorden, psychiater en opleider in het LUMC-
Per 1 juli 2020 treedt het nieuwe landelijke opleidingsplan ‘De Psychiater’ in werking voor de aios psychiatrie. Dit plan verschilt op een flink aantal punten van het huidige opleidingsplan HOOP2.0. Ondanks de Corona-perikelen zijn we in het LUMC druk bezig met de voorbereidingen van de implementatie. In een nieuwe serie blogs (deel 1, 2 en 3) schetsen we kort de belangrijkste veranderingen en hoe we deze gaan implementeren in ons opleidingsconsortium. In het vierde deel van de serie zetten we de verplichte onderdelen van ‘De Psychiater’ op een rij.
Bevlogen psychiaters
Het nieuwe opleidingsplan ‘De Psychiater’ heeft als doel om bevlogen, toekomstbestendige psychiaters op te leiden: ‘Bevlogenheid draagt bij aan het werkplezier van de psychiater en heeft een positief effect op het contact met de patiënt’. Een uitgangspunt van het opleidingsplan dat mede moet bijdragen aan (het ontwikkelen van) deze bevlogenheid is dat de aios meer dan in HOOP 2.0 zelf regie kan nemen over de opleiding. Dit betekent dat de aios meer zelf keuzes kan en moet maken met betrekking tot de invulling van de opleiding.
Vrijheid versus verplichtingen
Deze verandering betekent niet dat de aios volledig vrij is om het eigen opleidingstraject in te vullen. Nog steeds maakt de aios in overleg met de opleider keuzes, waarbij ‘De Psychiater’ ook een aantal duidelijke kaders schetst waaraan de opleiding moet voldoen. Ook is een aantal verplichte onderdelen geformuleerd, waarbij de aios moet aantonen dat hij deze met goed gevolg heeft afgerond. In een eerdere blog schreven we al dat ‘De Psychiater’ conceptueel vrij complex is opgebouwd met EPA’s, leerlijnen en competenties. Wellicht is het niet snel inzichtelijk wat precies de verplichte onderdelen zijn die een aios in de 4,5 jaar van de opleiding precies moet volgen of afronden. Daarom hebben we geprobeerd deze verplichte onderdelen in onderstaande tabellen samen te vatten.
Stageplanning
Met betrekking tot de stageplanning zijn de verplichte levensfasecontexten en werkcontexten nieuw. In ‘De Psychiater’ is niet meer vastgelegd dat de aios verplicht klinische en poliklinische stages moet volgen. In de praktijk zal dit naar verwachting niet veel veranderen; aios volgen waarschijnlijk altijd wel een mix van klinische en poliklinische stages. Ook nieuw is de verplichting dat de aios de eerste twee jaar volgt in de instroominstelling of het opleidingsnetwerk waaraan de opleider is verbonden. Dit is besloten om de aios een goede basis te geven, de organisatiestructuur te leren kennen, hem deel uit te laten maken van een peergroup en te kunnen verdiepen en verbreden door patiënten langere tijd te kunnen volgen. In de praktijk betekent dit dat een aios die instroomt in het LUMC de eerste twee jaar in het LUMC werkt op diverse stageplekken zoals kliniek, PCD en polikliniek. In het LUMC zijn ook diverse mogelijkheden voor maatschappelijke stages, zoals het geven van onderwijs aan co-assistenten en geneeskundestudenten, het geven van voorlichting aan patiënten en hun naasten en beleidsvoering en doelmatige zorg. Daarnaast biedt het LUMC ruime mogelijkheden voor profilering in de volwassenen- en ouderenpsychiatrie, en vakoverstijgende stages zoals onderwijsstage, wetenschappelijk onderzoek of geneesmiddelenonderzoek.
Onderwijs
Het onderwijs tijdens de opleiding bestaat uit lokaal onderwijs en landelijk ontwikkeld regionaal onderwijs. Het onderwijsbureau van de NVvP ontwikkelt nu een een nieuw onderwijsplan dat aansluit bij ‘De Psychiater’. Het idee hierbij is dat in het eerste jaar een basisblok gegeven wordt over diagnostiek en behandeling van veel voorkomende psychiatrische stoornissen in de drie levenscontexten. Na het eerste jaar volgt de aios modules die aansluiten bij de werkplek. Daarnaast is er een psychotherapie-ondewijslijn en een farmacotherapie-onderwijslijn vanaf het begin, die de aios met hun startgroep gedurende de opleiding volgen.
Overige verplichte onderdelen
Met betrekking tot de overige verplichtingen lijkt er op grote lijnen niet veel veranderd ten opzichte van HOOP 2.0. De voorschriften qua voortgangs- en stagegesprekken, geschikheidsbeoordelingen, eindreferaten, supervisie, mentoraat en leertherapie zijn hetzelfde gebleven.
Toch zijn er wel degelijk flinke verschillen. Ten eerste gaat ‘De Psychiater’ zoals eerder besproken nu uit van EPA’s, waarbij de aios aan het eind van de opleiding bewaam moet zijn verklaard op alle EPA’s. Per EPA is geformuleerd welke informatiebronnen de aios moet verzamelen om een bekwaamverklaring aan te kunnen vragen. Bijvoorbeeld bij EPA 4 ‘Een farmacotherapeutisch consult voeren’ dient de aios ‘EPA-gerichte KPE’s/CBD’s op niveau 4 door 2 verschillende supervisoren’ te kunnen overleggen, en daarnaast ‘volgt de aios tenminste één patiënt gedurende een volledig ECT-behandeltraject, inclusief intake en indicatiestelling ECT en rapporteert hierover schriftelijk aan de verwijzer’. In het LUMC maakt de ECT-cursus standaard deel uit van de kliniekstage, maar dat zal niet op alle opleidingsplekken even gemakkelijk te realiseren zijn.
Verder is er een duidelijke keuze gemaakt om het accent binnen de psychotherapie te verschuiven naar procesgerichte therapie waarbij de aios in HOOP 2.0 nog vooral CGT moest leren uitvoeren. Ervaring opdoen met CGT (of EMDR) is nu nog slechts een aanbeveling. Het LUMC biedt nog steeds de mogelijkheid om een geaccrediteerde cursus CGT te volgen, en ook onder supervisie CGT (of EMDR, in het profileringsdeel) uit te voeren.
Tenslotte zijn in de leerlijnen nog verplichte onderdelen opgenomen die wat minder zichtbaar zijn in ‘De Psychiater’. Per leerlijn-onderdeel is geformuleerd waaraan de aios moet voldoen. Voorbeelden zijn aangegeven in de tabel, zoals ‘het behalen en onderhouden van een cursus Basic Life Support’ (Leerlijn Medisch Expert, somatiek).
Conclusie
De slogan ‘aios in the lead’ suggereert dat de aios een grote vrijheid heeft om de opleiding naar eigen inzicht in te richten. Dat is zeker mogelijk, maar vereist wel vanaf het begin van de opleiding een goede planning en afstemming gezien de verplichtingen die geformuleerd zijn in ‘De Psychiater’.
Heb je naar aanleiding van dit blog nog vragen, of suggesties voor een nieuwe blog, of ben je geïnteresseerd in een keuzestage in het LUMC (binnen oude of nieuwe opleidingsplan), neem dan contact op met de redactie.
