– Door Wessel van Eeden, promovendus GZ-psycholoog –
Voorspellen inflammatoire markers het beloop van depressie en angstsymptomen?
Achtergrond
Depressie en angststoornissen zijn de twee veel voorkomende psychiatrische stoornissen. Beide stoornissen kunnen vele verschillende oorzaken en risicofactoren hebben. Deze risicofactoren kunnen onder andere psychologisch van aard zijn (zoals persoonlijkheidskenmerken, een laag zelfbeeld of het overschatten van gevaar), kunnen bestaan uit omgevingsfactoren (zoals armoede of onveilige leefomstandigheden), en kunnen biologisch van aard zijn. Binnen deze laatste groep risicofactoren, wordt er de laatste jaren steeds meer onderzoek gedaan naar de rol van inflammatie in het ontstaan en voortbestaan van depressie en angst.
Uit onderzoek is gebleken dat patiënten met een depressie gemiddeld gezien hogere mate van inflammatoire markers hebben in hun bloed. Mogelijk heeft dit verband met “sickness behaviour”: de gedragsveranderingen die plaatsvinden bij lichamelijke ziekten, zoals verminderde motivatie en terugtrekgedrag. Sickness behaviour vertoont overlap met depressie en mogelijk kan dit voor sommige patiënten een rol spelen in het ontstaan van een depressie. Het is niet duidelijk of inflammatie gerelateerd is aan depressie als een geheel, of enkel aan de symptomen die overlap vertonen met sickness behaviour.
Er is ook een relatie gevonden tussen angst en inflammatie. Hier is echter minder onderzoek naar gedaan en enkele onderzoeken suggereren dat angst wel een inflammatiereactie kan veroorzaken maar niet andersom. Meer longitudinaal onderzoek is nodig.
Inflammatie is een reactie van het lichaam op beschadiging van weefsel, die dikwijls het gevolg is van prikkels van buiten. De prikkel is vaak microbiologisch van aard, dat wil zeggen een infectie door een bacterie, een virus of een schimmel. Een inflammatoire reactie dient om de eventuele agens, dat wil zeggen het schadelijke micro-organisme of de schadelijke stof, te verwijderen, en om weefselschade te herstellen. Er is ook een verband tussen ontstekingsniveau’ s (inflammatoire markers) en leefstijlfactoren of stress. Bij patiënten die lijden aan een klinische depressie, zijn de ontstekingsniveaus in het bloed gemiddeld hoger.
Wat hebben we gedaan?
We hebben onderzocht wat de relatie is tussen inflammatie en het beloop van individuele symptomen van depressie en angst. Hierbij hebben we gebruik gemaakt van data uit het NESDA-cohort; een grote studie naar het beloop, risicofactoren en gevolgen van depressie en angst. In totaal waren er 2867 participanten geïncludeerd, waarvan 53.9% een depressieve of angststoornis hadden op baseline. In totaal zijn er 15 verschillende inflammatoire markers gemeten op baseline. Symptomen van depressie en angst zijn met verschillende vragenlijsten gemeten op baseline, na 1 jaar, 2 jaar, 4 jaar, 6 jaar en 9 jaar.
Wat hebben we gevonden?
We hebben een relatie gevonden tussen inflammatoire markers en zowel symptomen van depressie als angst. Participanten met hogere waardes van inflammatie hadden meer last van symptomen. Deze verhoogde mate van symptomen was aanwezig op baseline, en bleef vervolgens gemiddeld hoger over een periode van 9 jaar. De inflammatoire markers waren echter niet gerelateerd aan alle symptomen van depressie, maar met name aan de symptomen die gerelateerd zijn aan sickness behaviour. Inflammatie was ook gerelateerd aan symptomen van angst, voornamelijk symptomen van agografobie en lichamelijke angstreacties (arousal). Dit leek voor een deel verklaard te kunnen worden door een comorbiditeit van depressie.
Wat betekent dit voor de praktijk?
De laatste jaren wordt er steeds meer onderzoek gedaan naar het behandelen van depressie door middel van anti-inflammatoire medicatie. Deze studies laten wisselende resultaten zien met slechts kleine effecten. Als we in de toekomst een subgroep van patiënten willen behandelen door middel van anti-inflammatoire medicatie lijkt het, op basis van ons onderzoek, relevant om patiënten te selecteren die voornamelijk last hebben van sickness behaviour-gerelateerde symptomen.
Het artikel over de relatie tussen inflammatie en depressie is gepubliceerd in Translational Psychiatry en is hier te vinden. Het artikel over de relatie tussen inflammatie en angstsymptomen is gepubliceerd in Brain, Behavior, and Immunity en is hier te vinden. Heb je naar aanleiding van deze blog nog vragen of opmerkingen, neem dan contact op met de redactie.
