-Door Renee Boesten, psychiater-
Depressie en optimisme, onafhankelijke risicofactoren om te sterven aan hart- en vaatziekten bij ouderen die al eerder een hartaanval hebben doorgemaakt?
Achtergrond
Hart- en vaatziekten komen veel voor in de wereld en zijn de nummer één doodsoorzaak. Een veel voorkomende psychiatrische ziekte is depressie. Depressie is een ziekte waarbij een persoon zich somber voelt of niet/minder kan genieten van de dingen in het leven. Dit kan gepaard gaan met vermoeidheid, piekeren, slecht slapen en gedachten aan de dood. Geschat wordt dat 4.4% van de wereldbevolking lijdt aan een depressie, wat neerkomt op 322 miljoen mensen (WHO, 2017). Onderzoeken lieten al zien dat mensen die eerder depressief zijn geweest, een grotere kans hebben om te overlijden aan hart- en vaatziekten.
Optimisme is juist gerelateerd aan minder hart- en vaatziekten. Optimisme is een begrip dat verwijst naar de verwachting dat wat er ook in het leven ook gebeurt het goed komt. Of mensen optimistisch of pessimistisch in het leven staan is een vrij stabiel gegeven.
Bij deze onderzoeken doen mensen met hart- en vaatziekten vaak niet mee en wanneer ze wel meedoen wordt voor ‘de invloed van hart- en vaatziekten’ met berekeningen gecorrigeerd. Hierdoor is het onduidelijk of ouderen met hart- en vaatziekten een extra risico lopen als ze tevens bekend zijn met depressieve klachten of met weinig optimisme in het leven staan.
Wat hebben we gedaan?
We hebben bij dit onderzoek gebruik mogen maken van een al bestaande studie, de Alpha Omega Trial (AOT) cohort studie. In dit onderzoek deden tussen 2002 en 2006 in totaal 4837 mensen mee, die 60 jaar of ouder waren en eerder een hartaanval hadden doorgemaakt. Bij de start van het onderzoek is veel informatie genoteerd, zoals van biologische (leeftijd, geslacht, lengte, gewicht), sociale (getrouwd, werk/werkeloos), en andere informatie (roken, depressie, medicatie voor o.a. depressie, suikerziekte). Ook zijn vragenlijsten afgenomen om te kijken of mensen depressieve klachten hebben/hadden en in welke mate ze optimistisch in het leven staan. Alle deelnemers aan het onderzoek gaven toestemming om in de toekomst gegevens voor het onderzoek op te vragen.
In het onderzoek dat we nu hebben uitgevoerd, hebben we gekeken wie nog leefde, wie was overleden en waaraan de persoon was overleden. Dit hebben we nagevraagd bij zowel het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) als bij de huisarts.
We hebben deze informatie gecombineerd met de al bekende informatie en hebben de deelnemers onderverdeeld in twee groepen; levend en overleden. In de groep overledenen, werd gekeken na 3 verschillende doodsoorzaken; hart- en vaatziekten, kanker en overige. Deze laatste groep bestond uit van alles oorzaken, bijv. stofwisselingsziekten, dementie of een verkeersongeluk.
Wat hebben we gevonden?
In totaal waren van 3566 deelnemers de gegevens compleet. We vonden dat ouderen met in het verleden depressieve klachten extra risico liepen om te sterven aan hart- en vaatziekten (zie figuur). In de berekeningen was hierbij gecorrigeerd voor de invloed van nagenoeg alle bestaande hart- en vaatziekten en aanwezige gerelateerde risicofactoren (bijv. roken, alcohol, suikerziekte waarvoor medicijnen nodig).
Wanneer we de groep ouderen onderverdeelden op basis van optimisme, vonden we deze verhoogde kans op sterven als gevolg van hart- en vaatziekten niet, want het effect van depressie was groter.
Wat kun je ermee in de praktijk?
We weten nu dat ouderen met een hartaanval en depressieve klachten een extra groot risico lopen om later te sterven aan hart- en vaatziekten. Nieuw onderzoek zou moeten aantonen of je voor deze specifieke groep het risico kan verkleinen door bijv. therapie om de depressie te behandelen, of een medicijn ter voorkoming van een nieuwe, toekomstige hart- en vaatziekten.
Het artikel is gepubliceerd in het Journal of Affective Disorders en is hier te vinden. Heb je naar aanleiding van deze blog nog vragen of opmerkingen, neem dan contact op met de redactie
